Telif Hakkı Nedir?

Kişiler, bir fikir ya da eser ürettikleri zaman bunların üzerindeki haklarını güvence altına almak isterler. Modern yaşamda her türlü içeriğin bir hayli kolaylıkla kopyalanabildiği, dağıtılabildiği ve eser sahibinin hakkının teslim edilmeyerek ticari amaçlarla kullanılabildiği göz önünde bulundurulduğunda telif haklarının önemi ortaya çıkar. Bu nedenle “Telif nedir ve ne gibi özellikleri vardır?” sorularının cevaplarına hakim olmakta yarar vardır.

Kişinin her türlü fikri emeği ile meydana getirdiği ürünler üzerinde hukuken sağlanan haklardır. Medya içerikleri, sanatsal üretimler, edebi metinler, şarkılar, kitaplar, filmler ve sahne sanatları gibi ve fakat bunlarla sınırlı olmayan, her türlü fikir emeğiyle ortaya çıkmış olan ve genellikle medya veya kültür sanat sektöründe topluma sunulan eserler 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca güvence altındadır.

Bu kanuna göre söz konusu eserlerin, sahiplerinden izinsiz bir şekilde kayıt altına alınması, kopyalanması, dağıtılması, ticari faaliyetlerde kullanılması ve bütün bunlar neticesinde eser sahibinin mülkiyet hakkına zarar verilmesi suç sayılır ve cezai yaptırımlara tabidir.

Telif ve patent kapsamları ve ilkeleri bakımından birbirlerinden farklıdır.

Patent, mucitlerin sanayiye uygulanabilir buluşlarını konu edinir. Telif hakları ise fikirsel üretimleri kapsar. Telif hakkının doğması için tescile gerek yoktur, fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar eserin üretilmesiyle birlikte doğar. Ancak patent hakkı için çeşitli kurumlardan onay alınmasına ihtiyaç duyulur ve çalışmaya dair derinlemesine teknik bilgi ve analizlerin sunulması gerekir.

“Eser Sahibinin hakları nedir?” sorusuna cevap olarak 5846 sayılı kanunda yer alan maddi ve manevi haklar gösterilebilir. Manevi haklar; umuma arz hakkı, adın belirtilmesi yetkisi, eserde değişiklik yapılmasını men etme yetkisi ve eser sahibinin malik ve zilyede karşı haklarıdır.

Kanunda yer alan maddi haklar ise işleme hakkı, çoğaltma hakkı, yayma hakkı, temsil hakkı ve umuma iletim hakkıdır.